Τι είναι η πρόπτωση μιτροειδούς;
Η μιτροειδής βαλβίδα είναι η βαλβίδα εκείνη η βαλβίδα μέσω της οποίας επικοινωνεί ο αριστερός κόλπος με την αριστερά κοιλία. Η βαλβίδα αυτή έχει 2 γλωχίνες που ανοίγουν και κλείνουν.Σε γενικές γραμμές ως πρόπτωση εννοείται η μη καλή σύγκλειση των γλωχίνων διότι η μία εκ των δύο ή και οι δυο μαζί προπίπτουν εντός του αριστερού κόλπου με αποτέλεσμα να μην κλείνουν στεγανά και να υπάρχει άλλοτε άλλου βαθμού ανεπάρκεια της βαλβίδας. Εντούτοις η πρόπτωση μιτροειδούς δεν είναι μία ενιαία παθολογική κατάσταση της βαλβίδας.

Υπάρχουν διαφορετικές μορφολογίες και παθολογίες που αφορούν όλη τη μιτροειδική συσκευή (γλωχίνες, μιτροειδικός δακτύλιος, θηλοειδείς μυς, τενόντιες χορδές) και που όλες μαζί συνιστούν διαφορετικές μορφές μιας ευρύτερης κατηγορίας που ονομάζεται πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδος.

Ποιες κατηγορίες πρόπτωσης μιτροειδούς έχουμε;
Αυτό που κλασικά ονομάσουμε σύνδρομο πρόπτωσης μιτροειδούς , αφορά κυρίως τις γυναίκες νέας ηλικίας με λεπτές γλωχίνες που προπίπτουν (η 1 ή και οι 2) κατά τη συστολή εντός του αριστερού κόλπου με συνοδό άλλοτε άλλου βαθμού ανεπάρκεια μιτροειδούς. Τις περισσότερες φορές είναι ασυμπτωματική εντούτοις κλινικά συχνά συνοδεύεται από επεισόδια ταχυκαρδιών, αρρυθνιών, υπότασης (ορθοστατικής και μη), επεισόδια συγκοπής ή προσυγκοπής, διαταραχές του αυτονόμου συστήματος, ακόμα και από στηθαγχοειδή ενοχλήματα ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που συνυπάρχουν σε αυτούς τους ασθενείς και κρίσεις πανικού, γενικότερη ανησυχία και διάφορες ψυχοσωματικές εκδηλώσεις . Πρόκειται πάντως για την συχνότερη και πιο καλοήθη κατηγορία. Σπανίως η ανεπάρκεια της μιτροειδούς μπορεί να είναι σοβαρή και να δημιουργεί συμπτώματα δύσπνοιας, μειωμένης ανοχής στην άσκηση και εύκολης κόπωσης.
Μία άλλη κατάσταση που επίσης κατατάσσεται στο ευρύτερη κατηγορία της πρόπτωσης είναι η μυξωματώδης εκφύλιση της μιτροειδούς που αφορά μεγαλύτερες συνήθως ηλικίες και κυρίως άντρες με πεπαχυσμένες γλωχίνες και με περίσσεια ιστού που επίσης ενδέχεται να προπίπτουν με συνοδό άλλοτε άλλου βαθμού ανεπάρκεια μιτροειδούς. Πρόκειται για κατάσταση δυνητικά πιο επικίνδυνη εξαιτίας του γεγονότος ότι πολύ συχνότερα μπορεί να εξελιχθεί σταδιακά σε σοβαρή νόσο της βαλβίδας με σημαντική ανεπάρκεια και τη συνοδό συμπτωματολογία (δύσπνοια και εύκολη κόπωση) που να χρειαστεί χειρουργική παρέμβαση.
Τέλος υπάρχουν και εκείνες οι περιπτώσεις προπτώσεως που είναι δευτεροπαθείς, σε έδαφος άλλων σχετικά σπάνιων συστηματικών ή συνδρομικών νοσημάτων (Marfan, Ehlers Danlos, υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, διάφορα νοσήματα του συνδετικού ιστού κ.α.). Είναι ποικίλης βαρύτητας και εξέλιξης.

Πως διαγινώσκεται η πρόπτωση μιτροειδούς;
Δυστυχώς η πρόπτωση της μιτροειδούς υπερδιαγιγνώσκεται με αποτέλεσμα πολλοί ασθενείς στους οποίους έχει τεθεί η διάγνωση της πρόπτωσης , στην ουσία να μην έχουν παθολογική βαλβίδα. Πέραν τον όποιων κλινικών ευρημάτων, η εξέταση εκλογής είναι ο υπέρηχος καρδιάς τόσο για την ακριβή διάγνωση όσο και για την παρακολούθηση της βαλβιδικής ανεπάρκειας , την λειτουργικότητα και των υπόλοιπων βαλβίδων (στο 20% των ασθενών συνυπάρχει πρόπτωση και σε άλλες βαλβίδες) και φυσικά τη συνολική συστολική λειτουργία της καρδιάς. Από εκεί και πέρα και αναλόγως των συμπτωμάτων μπορεί να χρειαστεί και περαιτέρω έλεγχος (πχ holter ρυθμού λόγω των συχνών ταχυκαρδιών ή αρρυθμιολογικών φαινομένων που συνοδεύουν την πρόπτωση, δοκιμασία κοπώσεως λόγω των επεισοδίων θωρακικής δυσφορίας ή στηθαγχοειδούς άλγους που μπορεί να προκαλέσει ή άλλες παρακλινικές εξετάσεις). Σε σοβαρές περιπτώσεις που ενδέχεται να χρειαστεί κάποια χειρουργική παρέμβαση απαραίτητο είναι να υπάρχει και μία καλύτερη και ακριβέστερη απεικόνιση όλων των τμημάτων των γλωχίνων καθώς επίσης και ακριβέστερη εκτίμηση τόσο της βαλβιδικής ανεπάρκειας όσο και της συνολικής συστολικής λειτουργίας είτε με ένα διοισοφάγειο (2d ή 3d υπερηχογράφημα) ή ακόμα και με μαγνητική καρδιάς.

Τι κινδύνους διατρέχει ένας ασθενής με πρόπτωση μιτροειδούς;
Η πρόγνωση για τους ασθενείς με πρόπτωση μιτροειδούς συνήθως είναι καλή, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών παραμένουν για πολλά χρόνια ασυμπτωματικοί και χωρίς καμία εξέλιξη ή επιδείνωση της βαλβιδοπάθειάς τους. Εντούτοις κάποιες φορές μπορεί να υπάρξουν σοβαρές επιπλοκές όπως προοδευτική σοβαρή επιδείνωση της μιτροειδικής βαλβιδοπάθειας με αποτέλεσμα τη σοβαρή ανεπάρκεια της μιτροειδούς και την ανάγκη χειρουργικής αποκατάστασης αυτής. Επίσης εφόσον υφίσταται σοβαρή ανεπάρκεια της μιτροειδούς χωρίς να αντιμετωπιστεί εγκαίρως μπορεί να εξελιχθεί σε σοβαρή συστολική καρδιακή ανεπάρκεια με πολύ κακή πρόγνωση. Άλλες σπάνιες επιπλοκές είναι η λοιμώδης ενδοκαρδίτιδα (δηλαδή η λοίμωξη της παθολογικής βαλβίδας) και τα αγγειακά εγκεφαλικά έμφρακτα. Άλλες δυνητικές επιπλοκές είναι οι τα επεισόδια αρρυθμιών, μερικές φορές πολύ σοβαρών (υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες, κολπική μαρμαρυγή, κοιλιακές αρρυθμίες κ.α.). Γενικότερα πάντως όσο σοβαρότερη είναι η νόσος και η ανεπάρκεια της βαλβίδας και όσο πιο επηρεασμένο το κλάσμα εξώθησης της αριστεράς κοιλίας τόσο μεγαλύτεροι είναι οι κίνδυνοι για σοβαρές επιπλοκές ή ακόμα και για αιφνίδιο θάνατο (λόγω κοιλιακών αρρυθμιών). Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την πρόγνωση είναι η εμφάνιση κολπικής μαρμαρυγής, η εμφάνιση πνευμονικής υπέρτασης, οι ιδιαίτερα αυξημένες διαστάσεις του αριστερού κόλπου ή της αριστεράς κοιλίας , η παρουσία συγκοπτικών επεισοδίων αλλά και η υπερηχογραφικά σοβαρή μυξωματώδης εκφύλιση των γλωχίνων και των τενόντιων χορδών και η διάταση του μιτροειδικού δακτυλίου.

Κάθε πότε πρέπει να παρακολουθείται ένας ασθενής με πρόπτωση μιτροειδούς;
Οι ασυμπτωματικοί ασθενείς ή που αναφέρουν μόνο κρίσεις άγχους ή άτυπα συμπτώματα χωρίς αποδεδειγμένη αρρυθμία και χωρίς ανεπάρκεια μιτροειδούς ή με ήπια ανεπάρκεια έχουν πολύ καλή πρόγνωση και η υπερηχογραφική παρακολούθηση μπορεί να γίνεται ανά 3 έτη. Ασθενείς με σοβαρότερη κλινική ή υπερηχογραφική εικόνα πρέπει να παρακολουθούνται τουλάχιστον ανά έτος (σε κάποιες περιπτώσεις και ανά 6μηνο). Αν συνυπάρχουν κλινικές ενδείξεις αρρυθμιολογικών φαινομένων (αίσθημα παλμών, ζάλη, συγκοπή κ.α.) αναγκαία είναι η παρακολούθηση με holter 24ωρης καταγραφής ρυθμού και ίσως δοκιμασία κόπωσης ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί ακόμα και ηλεκτροφυσιολογική μελέτη.

Ποιοι ασθενείς με πρόπτωση χρειάζονται θεραπεία;
Γενικά η πρόπτωση της μιτροειδούς είναι μία καλοήθης κατάσταση στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων και πρωτίστως πρέπει ο ασθενής να καθησυχάζεται. Οι ασθενείς με συμπτώματα ταχυκαρδιών ή αισθήματος παλμών ή θωρακικής δυσφορίας ή ακόμα και στηθαγχοειδων κρίσεων ή αποδεδειγμένων επεισοδίων ταχυαρρυθμιών μπορούν να λάβουν β-αποκλειστή. Σπανιότερα επί επαναλαμβανόμενων επεισοδίων υπερκοιλιακής ταχυκαρδίας μπορεί να βοηθήσει η επεμβατική κατάλυση (ablation).
Ως προς τον κίνδυνο ενδοκαρδίτιδας σύμφωνα με τις νεότερες οδηγίες δε συνιστάται χημειοπροφύλαξη προ χειρουργικών επεμβάσεων.
Ασπιρίνη ενδείκνυται μόνο επί αποδεδειγμένων αγγειακων εγκεφαλικών επεισοδίων (παροδικών ή μονιμων)και εφόσον δεν υφίστανται άλλα αίτια όπως για παράδειγμα κολπική μαρμαρυγή ή θρόμβος στον αριστερό κόλπο (οπότε χρειάζονται αντιπηκτικά).
Εφόσον έχει αναπτυχθεί συμπτωματολογία λόγω της σοβαρής ανεπάρκειας μιτροειδούς ή ακόμα και καρδιακή ανεπάρκεια τότε χρειάζεται η ανάλογη φαρμακευτική αγωγή που δίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις (πχ διουρητικά και άλλα φάρμακα).
Εφόσον η ανεπάρκεια μιτροειδούς είναι σοβαρή τότε συνήθως πρέπει να γίνει έγκαιρα χειρουργική αποκατάσταση. Συνήθως η επιδιόρθωση της μιτροειδούς χωρίς αντικατάσταση της βαλβίδος είναι αρκετή στο 90% των περιπτώσεων.